Molenaars waren vroeger zuinige mensen. Om kosten te besparen werden oude materialen in hun molens vaak hergebruikt. Dit resulteerde soms in een houtje-touwtje-constructie, maar het werkte. Zo werden de versleten wiggen in de tandwielen opgevuld met dunne plankjes of zeildoek. Daarmee waren ze langer te gebruiken. Uiteindelijk zijn de tandwielen niet meer goed vast te zetten en breekt het moment aan om de houten wiggen te vervangen, en dat is echt molenmakerswerk.

Molenmakers zijn handige vaklieden die gespecialiseerd zijn in het restaureren en onderhouden van molens. Extra handig is het als de molenmaker ook nog eens molenaar is. Dit is het geval op korenmolen De Vriendschap te Winsum. Daar hebben de molenmakers Martijn Scholtens en Rob Hoving van Nieman Molenbouw te Adorp het vervangen van de tandwielen aangepakt. Ze hebben meer gedaan, zo hebben ze de verzakte draagbalk boven het spoorwiel weer in positie gebracht en vastgezet. Tevens is de balkenconstructie voor de lagering van de tandwielen naar het maalkoppel vastgezet.
Zoals gezegd vereist dat het nodige vakmanschap, want hoe ruw het hout van een molen er ook uitziet, het vereist uiterst fijne technieken om alles zo te maken en te onderhouden dat het uitgebalanceerd draait.

Wiggen inslaan en uittrekken

In het midden van de molen staat een lange houten as, de koningsspil. Deze verticale as brengt de draaiende beweging van de wieken over naar de verdieping waar de maalstenen liggen.
De overbrenging van de bovenas geschiedt met grote tandwielen met houten tanden (de molenaar zegt “kammen”) die in elkaar grijpen.
De tandwielen moeten zuiver rondom de spil draaien. Deze kammen staan overal even ver van de middellijn van de as en moeten bovendien op dezelfde hoogte draaien. Het ophangen van tandwielen is nauwkeurig werk. Om een wiel op de goede plaats te krijgen gebruikt een molenmaker grote houten wiggen. Een wig is een schuin toelopend blok waarmee iets kan worden vastgeklemd.
Deze wiggen zitten tussen de spil en de binnenkant van het asgat. Met dieper inslaan van de wiggen of met het terug trekken komt het wiel op de goede plaats. Vergelijk dit met het balanceren van een autoband. Zonder goede balans gaat de auto trillen bij toenemende snelheid!
Hoe de molenaar dit en ander restauratiewerk heeft uitgevoerd vertellen zij u graag op de molen.